Hutan bakau adalah istilah umum yang digunakan untuk menghuraikan pelbagai komuniti tumbuhan yang hidup di tepi laut kawasan tropika dan subtropika antara latitud 32o Utara dan 38o Selatan. Hutan ini hanya terbentuk di pantai yang terlindung daripada tindakan ombak kuat. Di kawasan yang berombak kuat, biji benih tidak boleh bertapak dan mengeluarkan akar dengan baik. Pada kebiasaannya, pembentukan hutan bakau yang luas boleh ditemui di kawasan muara.
Jika dibandingkan dengan terumbu batu karang, hutan bakau wujud di kawasan geografi yang lebih luas. Hutan ini wujud di 112 negara di seluruh dunia. Taburan bakau boleh dibahagikan kepada dua zon utama iaitu zon timur (Afrika timur, Asia Selatan dan Pasifik termasuk Australia) dan zon barat (Afrika barat, Amerika dan Caribbean)
Di seluruh dunia, luas hutan bakau dianggarkan lebih kurang 15 juta hektar. Daripada keluasan ini, 6.9 juta hektar berada di kawasan Indo-Pasifik, 3.5 juta hektar di Afrika dan 4.1 juta hektar di Amerika Utara termasuk Caribbean.
Di kawasan Indo-Pasifik, hutan bakau yang meluas boleh ditemui di sistem delta sungai utama seperti sungai Ganges-Brahmaputra, Irrawady, Mekong dan juga di kawasan tepi laut yang terlindung oleh tanah besar seperti di Madagascar, Selat Melaka, Kalimantan, Kepulauan Indonesia dan Papua New Guinea.
Mengikut satu anggaran, 60 – 70% pinggir laut negara-negara tropika dibarisi oleh hutan bakau. Hutan bakau yang terbesar yang masih belum terganggu adalah di Bangladesh. Di negara ini keluasan hutan ini dianggarkan lebih kurang 400,000 hektar.
Di kawasan tropika, hutan hujan adalah hutan yang paling kaya dengan spesies di dunia. Sebanyak 225 spesies pokok per hektar telah dilaporkan untuk ekosistem ini. Hutan bakau pula adalah ekosistem hutan yang paling kurang spesies. Ada kalanya hutan bakau terdiri daripada satu spesies sahaja. Kekurangan spesies ini disebabkan persekitaran hutan bakau mewujudkan satu keadaan yang tersangat susah untuk tumbuhan hidup dan membiak. Ini termasuklah keadaan tanah yang sentiasa terendam, substrat yang berkeadaan anoksik dan saliniti yang tinggi. Saliniti merupakan rintangan yang utama untuk spesies meneroka kawasan hutan bakau. Untuk hidup di saliniti tinggi tumbuhan perlu ada metabolisme yang tersangat khusus dan mekanisme untuk membuang garam atau mekanisme untuk mengurangkan kesan garam ini terhadap sel hidup. Secara sejagat, hanya terdapat 34 spesies yang benar-benar mempunyai adaptasi ini manakala 20 spesies mempunyai adaptasi untuk hidup di saliniti tertentu.
Dari segi ekologi, hutan bakau memainkan peranan yang penting. Persekitaran ini merupakan satu ekosistem yang sangat produktif. Penghasilan yang besar ini seterusnya menyokong rantai makanan hidupan yang pelbagai yang terdiri daripada ikan, krustasea, burung, mamalia kecil dan invertebrat. Tenaga dan bahan organik yang terbentuk di kawasan hutan bakau turut dieksport ke komuniti berdekatan Hutan bakau juga berperanan sebagai kawasan pembiakan untuk sesetengah organisma. Di samping itu, kehadiran hutan bakau di tepi laut turut melindungi kawasan-kawasan pinggir laut daripada ombak dan arus yang besar.
No comments:
Post a Comment